یکی از عوامل موفقیت در درمان ریشه دندان، تعیین طول کانال ریشه میباشد. این دستگاه جهت تعیین طول کانال ریشه، رادیوگرافی و مورد استفاده قرار میگیرد. امروزه دستگاه‌های الکترونیکی apex locator بیشتر برای تعیین طول کانال در دندان‌های دائمی به ‌طور متداول استفاده می‌شود.

اپکس locator یا اپکس فایندر یک دستگاه الکترونیکی است. این دستگاه در اندودانتیکس استفاده می گردد و موقعیت آپیکال فورامن و در نهایت طول فضای root canal را تعیین می‌کند.

درنهایت هدف از درمان اندودانتیکس، عاری ساختن کانال ریشه از عوامل ایجادکننده بیماری است. این عوامل که شامل بقایای مواد آلی، پروتئین‌های تغییر شکل یافته، باکتری‌ها و سموم آن‌ها هستند.

برای حذف منشأ این گونه عوامل موجود در کانال ریشه، انجام مراحل درمانی به شکل صحیح اندودانتیکس ضروری است. این مراحل شامل پاک‌سازی و شکل دادن کامل ریشه و مهروموم کردن کامل آن‌ها با یک پر کردن غیرقابل نفوذ و سه‌بعدی است. که البته نباید هیچ گونه نشتی در آن وجود داشته باشد.

برای آماده‌سازی مناسب و مفید کانال ریشه باید محل ختم درمان‌های اندودانتیکس را مشخص کرد. مناسب‌ترین و بهترین محل برای پر کردن کانال ریشه با توجه به آناتومی ناحیه پری آپیکال، تنگ‌ترین نقطه کانال ریشه یا تنگه آپیکال است. از آنجا که نمی‌توان با چشم انتهای ریشه ی دندان را مشاهده کرد، پس درنتیجه برای تخمین طول کانال ریشه که نیاز به‌اندازه گیری دقیق دارد، روش‌های مختلفی مطرح شده است که عبارت‌اند از:

1-رادیوگرافی: رادیوگرافی پری آپیکال به روش موازی که نزدیک ترین تصویر به واقعیت را به ما نشان می‌دهد.

2-روش استفاده از حس لامسه

3-دستگاه الکترونیکی که در چهار نسل، شامل نسل‌های اوّل – دوم -سوّم و چهارم عرضه شده اند. البته پیشرفت‌هایی در نسل‌های سوم و چهارم نسبت به نسل‌های اوّل و دوّم قابل مشاهده است.

4-پاسخ به نیاز بیمار

شکل 1اپکس لوکیتور

apex locator(تاریخچه)

اپکس locator الکترونیکی یک روش برای مشخص کردن طول ریشه است.این روش برای اولین بار توسط موتر کاستر مورد بررسی قرار گرفت. این ایده توسط سوزوکی در سال ۱۹۴۲ که با عبور جریان مستقیم از طریق دندان سگ مورد مشاهده قرار گرفت حاصل شد.

وی سازگاری قوی الکتریکی بین یک ابزار در کانال ریشه و یک الکترود در غشای مخاطی دهان را ثابت کرد. Sonoda این اصول را در برگرفت و توانست ابزاری ساده بیافریند.این دستگاه بوسیله جریان مستقیم طول کانال را اندازه‌گیری و محاسبه کند.

دستگاه‌های الکترونیکی Apex finder از سال ۱۹۶۲ تا الان جای خود را در اندودانتیکس بازکرده‌اند. از آن به بعد آزمایش‌های زیادی، توسط افراد مختلف و نیز در سال‌های مختلف بر روی نسل‌های مختلف این دستگاه‌ها انجام‌شده است.

اپکس لوکیتور( نسل اول)

در سال ۱۹۷۴، oneill در ۵۳ کانال ریشه، دقّت Apex finder از نوع نسل اوّل را بررسی کرد. وی میزان موفقیت این دستگاه را ۸۳% اعلام کرده است.

اپکس لوکیتور(معایب نسل اول)

۱-در صورت وجود رطوبت و آلودگی مانند خون، چرک و هیپوکلریت سدیم دستگاه دچار اشتباه می شود.

۲-بعضی مواقع که در کانال، بافت زنده یا رطوبت موجود باشد، یک شوک الکتریکی خفیف به بیمار وارد می‌گردد.

۳-تنظیم‌های خاص قبل از استفاده از آن‌ها وقت‌گیر می‌باشند.

۴-در اثر ضعیف یا خالی شدن باطری، استریل کردن و یا گیرکردن فایل داخل کانال و کنده شدن عایق فایل، باعث میشود که دقت دستگاه اندکی پایین آید.

۵-اشکال در مشخص کردن سریع منطقه‌ی تنگی اپیکالی نیز یکی از معایب این نسل از دستگاه ها بود.

اپکس لوکیتور(نسل دوم)

نسل دوم از اپکس locator ها بجای اینکه از مقاومت استفاده کنند از روش امپدانس استفاده می نمایند. امپدانس از مقاومت و خازن تشکیل‌شده و دارای دامنه سینوسی وار میباشد.

در سال ۱۹۹۰، Mc Donald و Houland در ۷۶ ریشه، دقت اپکس locator نسل دوم را ۹۳% اعلام نمودند.

اپکس لوکیتور(نسل سوم)

این نسل از Apex locator ها شبیه نسل دوم‌اند. منتها با یک تفاوت که آن هم این است که از فرکانس‌های چندگانه برای تعیین فاصله از انتهای کانال استفاده می‌کنند. این یونیت‌ها دارای ریزپردازنده های قویتری بوده و قادر به پردازش محاسبات الگوریتمی هستند.

فروشگاه اینترنتی تجهیزات دندانپزشکی | 4 مورد از تجهیزات دندانپزشکی

اپکس لوکیتور(نسل چهارم)

در نسل چهارم از اپکس locator ها دستگاهی بنام bing1020 به بازار عرضه شده است . این دستگاه از دو فرکانس جدا از هم ۴۰۰ HZ و ۸۰۰۰ HZ برای اندازه‌گیری Apex دندان استفاده کرده بود. برای برطرف کردن مشکلات نسل اول و دوم شرکت‌های سازنده در سال ۲۰۰۲ نسل جدید این دستگاه‌ها را ارائه کردند. که این دستگاه ها سعی در حل مشکلات گفته شده داشت.

اساس کارکرد اپکس باب‌های جدید این گونه است که عبور جریان متناوب با فرکانس‌های بالاتر در مقایسه با فرکانس‌های پایین‌تر در محیط بیولوژیک آسان می‌شود. در اپکس مقادیر امپدانس حداکثر اختلاف را دارا هستند.

برخلاف مدل‌های پیشین، اپکس باب‌های جدید که بر اساس امپدانس عمل می‌کنند در صورت حضور الکترولیت‌ها بدون خطا کار می‌کنند. همچنین در نسل جدید سعی شده از نماهای شماتیک برای راحتی کار کلنیسین استفاده گردد.

اپکس باب‌ ها در بیماران با رفلکس تهوع که توانایی تماشای فیلم را ندارند، بیمارانی که ساختمان یا اشیاء مانع دیدن اپکس می‌گردند و همچنین آن‌هایی که مشکل پزشکی خاص دارند و نگه‌داشتن فیلم برای آن‌ها قابلیت تجویز ندارد بسیار کمک‌کننده هستند.

اپکس لوکیتور مخصوصاً در مواردی که فورامن آپیکال، لینگوالی یا باکالی قرار داشته باشد و در رادیوگرافی دیده نمی‌شود، مفید و موثر است. بزرگ‌ترین مزیت اپکس فایندر مشخص کردن محل اپکس آپیکالی به‌جای رادیوگرافی است.

شکل 2apex locator

apex locator(نحوه کار)

اپکس ریشه دندان، مقاومت خاصی در مقابل جریان الکتریکی دارد. این مقاومت الکتریکی توسط یک جفت الکترود تعیین می گردد. که یکی بر روی لب بیمار و الکترود دیگر توسط یک گیره‌ی مخصوص به فیل اندک متصل می‌شود.

اساس و اصل کار این دستگاه بر پایه‌ی مقاومت الکتریکی بوده که درواقع هنگامی‌که نوک فایل اندو با بافت یا اپکس برخورد کند مدار کامل می‌شود. یعنی ارتباط پالس الکتریکی از الکترود اول به الکترود دوم بدون مقاومت انتقال می‌یابد. با کم کردن مقاومت، جریان به‌صورت ناگهانی در مدار اپکس فایندر جاری و باعث پاسخ دستگاه به این صفر شدن مقاومت الکتریکی می‌شود. این اتفاق با هشدار صوتی، چراغ چشمک زن یا به شکل دیجیتالی در صفحه LED دستگاه نمایش داده می‌شود.

برای اندازه گیری طول کانال، ابتدا باید فایل متصل به گیره دستگاه را تا حدی داخل کانال پیش می‌بریم. این کار را تا جایی انجام میدهیم که دستگاه عدد صفر را نشان دهد. حال فایل را کمی بیرون میکشیم تا عدد ۰/۵ mm فایل تا اپکس را مشخص ‌کند. معمولاً این نقطه طول کارکرد مناسب دستگاه می باشد.

اپکس لوکیتور(قیمت دستگاه)

apexلوکیتور در حال حاضر از قیمت 1.190.000 تا 9.990.000 که با توجه به مسخصات آن در همین سایت قابل خریداری میباشد.

apex locator (نکات مهم)

اپکس لوکیتورهای نسل‌های سه و بیشتر (تمام برند های معروف در بازار) در حضور بزاق، هیپوکلریت و مایعات دچار کاهش دقت نمی شوند. اما با این وجود دقت کنید که تمام ادعاها مربوط به داخل کانال می‌باشد.

رعایت اصول اندو به افزایش دقت اپکس لوکیتور کمک می نماید از قبیل:

برداشتن همه پوسیدگی، برداشتن تمامی‌ترمیم قبلی، پیش آماده‌سازی قبل از مشخص کردن طول

اصل اساسی استفاده از اپکس لوکیتورها ایزولاسیون می باشد. بدون ایزولاسیون تمامی نتیجه های به‌دست‌آمده از این دستگاه‌ها به احتمال زیاد با خطا همراه خواهد بود.

شارژ دستگاه ها را در حالت فول استفاده کنید. دستگاه با شارژ کم ممکن است دچار خطا گردد. اگر دستگاهتان باطری خور باشد از باطری‌های باکیفیت استفاده کنید تا مشکلی در کارکرد دستگاه رخ ندهد.

گفته‌شده است که اپکس لوکیتورهای نسل جدید تداخلی با پیس میکرهای قبلی ندارند. پس به‌طور عملی هیچ منع استفاده‌ای برای اپکس لوکیتورها وجود ندارد. ولی شرط احتیاط در ادامه آمده است. تا زمانی که از فقدان تداخل با پیس میکرها اطمینان حاصل نکرده اید از اپکس لوکیتورها استفاده ننمایید.

الکترودها و گیره‌های دستگاه اپکس فایندر قابل اتو کلاو بوده بنابراین برای هر بیمار از الکترودهای استریل شده استفاده کنید.

در هنگام کار با اپکس فایندر وجود مایع یا خون در پالپ چمبر می‌تواند باعث خطا در دستگاه شود.

اپکس فایندر در خانم‌های باردار و کودکانی که به عکس‌های رادیوگرافی حساس‌ باشند کاربرد چشمگیری را داراست.

موقع اتصال گیره اپکس به فایل اندو دقت نمایید که این گیره حتماً با قسمت فلزی فایل درگیر گردد.

گیره لبی اگر در سمت متضاد محل درمان استفاده شود بهتر و مطمئن تر می باشد. زیرا که در سمت درمان گیره فضایی را اشغال می کند. همچنین جلوی دست و پای دندانپزشک را می گیرد. که البته باید گفت امکان اتصالی و نیز ایجاد خطا در عملکرد دستگاه نیز وجود دارد. تجهیزات دندانپزشکی کارکرده از دندان ۷۲۴ تهیه کنید.

اپکس لوکیتور