اشعه رادیوگرافی دندان: میزان خطر و 6 راه کاهش اثرات آن
اشعه رادیوگرافی دندان، نگرانی بسیاری از مراجعین دندانپزشکی است. رادیوگرافی دندان یکی از روش های تصویربرداری پزشکی و از ابزارهای ضروری در تشخیص بیماری های دهان و دندان است که امکان شناسایی دقیق پوسیدگی های مخفی، التهاب ریشه، شکستگی، ناهنجاری های فکی و سایر پاتولوژی های دهان و دندان را فراهم می کند. در این میان، استفاده از تجهیزات با کیفیت و اقتصادی مانند رادیوگرافی دست دوم استاندارد و کالیبره شده می تواند راهکاری مؤثر برای کاهش هزینه ها، بدون افت کیفیت خدمات تصویربرداری باشد. ما در دندان 724 در این مقاله به بررسی جامع جنبه های مختلف رادیوگرافی دندان از جمله انواع روش ها، دوزهای پرتوگیری اشعه رادیوگرافی دندان، خطرات و عوارض و راهکارهای بهینه سازی ایمنی می پردازیم.
فهرست تصاویر
رادیوگرافی 3 رادیوگرافی کودکان
انواع روش های رادیوگرافی دندانپزشکی
در علم دندانپزشکی، روش‌های تصویربرداری به دو گروه اصلی داخل دهانی و خارج دهانی طبقه‌بندی می‌شوند. روش های داخل دهانی شامل رادیوگرافی پری آپیکال برای بررسی ساختار ریشه و نواحی اطراف آن، بایت وینگ برای ارزیابی پوسیدگی های بین دندانی و اکلوزال برای تصویربرداری از قوس دندانی کامل است. در مقابل، روش های خارج دهانی مانند پانورامیک (OPG) امکان ارزیابی کلی فکین را فراهم می کنند، در حالی که سفالومتری بیشتر برای تحلیل رشد فکی-صورتی کاربرد دارد استفاده از رادیوگرافی کارکرده که به درستی کالیبره شده و استانداردهای ایمنی را رعایت می کند، می تواند گزینه ای اقتصادی برای کلینیک های دندانپزشکی باشد. این رویکرد همچنین به بهبود دسترسی به خدمات تصویربرداری در مراکز با منابع محدود کمک می کند.
رادیوگرافی 1 عکس پانورامیکدوزهای پرتوگیری اشعه رادیوگرافی دندان و میزان مجاز آن
میزان دریافت اشعه ایکس برای هر فرد، بر اساس ارزیابی های علمی، در حدود ایمن تعیین شده است. هر فرد به طور طبیعی سالانه حدود ۳ میلی سیورت اشعه از منابع محیطی دریافت می کند که به آن “پرتو زمینه ای” گفته می شود. حد مجاز دریافت اشعه یونیزان برای هر فرد در سال (به جز پرتو زمینه ای و شرایط اضطراری) ۱ میلی سیورت در نظر گرفته شده است. برای مثال، یک پرواز بین المللی طولانی حدود ۴۰ تا ۵۰ میکروسیورت پرتو دارد.
میزان دوز دریافتی در تصویربرداری های دندانپزشکی با توجه به نوع تکنیک متفاوت است. به عنوان نمونه، اشعه رادیوگرافی دندان در نوع پری آپیکال دیجیتال دوزی در حدود ۱ تا ۳ میکروسیورت دارد که معادل تنها چند ساعت قرارگیری در معرض پرتوهای طبیعی است. تصویربرداری پانورامیک بین ۱۰ تا ۳۰ میکروسیورت و CBCT، بسته به نوع و حجم تصویر، بین ۳۰ تا ۱۵۰ میکروسیورت دوز دارد. این مقادیر در مقایسه با سی تی اسکن معمولی سر که حدود ۲۰۰۰ میکروسیورت است، بسیار کمتر و ایمن تر هستند.
چه تفاوتی بین اشعه رادیوگرافی دندان پزشکی با اشعه های مورد استفاده در پزشکی وجود دارد؟
اشعه ایکس در علوم پزشکی و دندانپزشکی ماهیت یکسانی دارد، اما تفاوت اصلی در میزان دوز تابشی است که در هر حوزه استفاده می شود. میزان اشعه در روش های مختلف تشخیص یا درمان، بسته به نوع نیاز و هدف، متفاوت است. در دندانپزشکی، مقدار اشعه رادیوگرافی دندان که در تصویربرداری استفاده می شود بسیار پایین تر از روش هایی مانند سی تی اسکن است و از این رو خطر آن نیز ناچیز محسوب می شود. استفاده از رادیوگرافی استوک نیز در برخی موارد می تواند گزینه ای مقرون به صرفه و قابل اطمینان برای ارائه خدمات تصویربرداری با حفظ کیفیت باشد. برای تهیه انواع دستگاه های رادیوگرافی نو و کارکرده، می‌توان به سایت تخصصی ۷۲۴dandan مراجعه کرد.
آیا اشعه رادیوگرافی دندان برای بدن مضر است؟
در پاسخ به این پرسش که آیا اشعه رادیوگرافی دندان مضر است یا خیر، باید گفت پاسخ وابسته به شرایط است. اشعه ایکس نوعی پرتو یونیزان و بالقوه مضر است، اما در دوزهای بسیار پایین که برای رادیوگرافی دندان به کار می رود، تاکنون اثرات زیان باری به صورت قطعی ثبت نشده است. میزان اشعه ای که در این روش ها دریافت می شود، در مقایسه با منابع پرتوزای محیطی مانند نور خورشید، سفرهای هوایی یا حتی لامپ های کم مصرف ناچیز است و نمی توان آن را تهدیدی جدی برای سلامتی دانست.
با این حال، نمی توان تأثیر اشعه رادیوگرافی دندان را به طور کامل نادیده گرفت. در صورت استفاده بیش از حد یا رعایت نکردن اصول ایمنی، می تواند در بلندمدت باعث بروز مشکلاتی در بافت های بدن شود. عوارض احتمالی شامل تحریک بافت های نرم دهان، افزایش حساسیت به پرتو، مشکلات تیروئید و حتی افزایش احتمال بروز سرطان در موارد نادر هستند. به همین دلیل، رعایت اصول حفاظت در برابر اشعه رادیوگرافی دندان بسیار اهمیت دارد. زمانی که رادیوگرافی دندان به درستی و با تجهیزات استاندارد انجام شود، مزایای تشخیصی آن به مراتب بیشتر از خطرات احتمالی آن خواهد بود.
نکات ایمنی در رادیوگرافی دندان
رادیوگرافی 2 نکات ایمنیبرای کاهش مواجهه با اشعه رادیوگرافی دندان و به حداقل رساندن خطرات احتمالی در رادیوگرافی دندان، رعایت موارد ایمنی زیر ضروری است
- استفاده از وسایل محافظتی: تمام بیماران باید از پیش بند سربی و محافظ تیروئید استفاده کنند. این وسایل به طور موثری از بافت های حساس بدن در برابر اشعه رادیوگرافی دندان محافظت می کنند.
- به کارگیری تکنیک های کاهش دوز: استفاده از فناوری های جدید مانند فیلم های سریع یا سنسورهای دیجیتال می تواند میزان پرتوگیری اشعه رادیوگرافی دندان را تا حد قابل توجهی کاهش دهد.
- پرهیز از تصویربرداری غیرضروری: انجام رادیوگرافی باید تنها در موارد ضروری و با تجویز دندانپزشک صورت گیرد. این موضوع به ویژه برای گروه های حساس مانند کودکان و زنان باردار از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
- استفاده از دستگاه های مدرن: دستگاه های دیجیتال جدید نسبت به سیستم های آنالوگ سنتی، دوز بسیار کمتری از اشعه تولید می کنند. به روزرسانی تجهیزات رادیوگرافی می تواند به طور قابل توجهی ایمنی بیماران را افزایش دهد.
- رعایت پروتکل های ایمنی توسط پرسنل: تکنسین های رادیوگرافی باید فاصله ایمنی را از دستگاه رعایت کرده و در صورت امکان از اتاقک های محافظ استفاده کنند.
- بهینه سازی تنظیمات دستگاه: تنظیم صحیح پارامترهای دستگاه بر اساس سن و جثه بیمار می تواند دوز پرتوگیری را بهینه کند.
با رعایت این نکات ایمنی، می توان از مزایای تشخیصی اشعه رادیوگرافی دندان بهره برد در حالی که خطرات ناشی از پرتوگیری به حداقل ممکن کاهش می یابد.
رادیوگرافی در کودکان
نگرانی والدین درباره اثرات احتمالی اشعه رادیوگرافی دندان بر سلامت فرزندانشان کاملاً قابل درک است، به ویژه که بدن کودکان در مرحله رشد قرار دارد که باعث می شود کودکان نسبت به اشعه حساس تر باشند و احتمال بروز اثرات در آن ها بیشتر شود. از جمله نگرانی های مطرح شده در مورد اشعه رادیوگرافی دندان در کودکان، احتمال تحریک بافت های دهان، افزایش حساسیت به پرتو و در موارد نادر، افزایش احتمال ابتلا به بیماری هایی مانند سرطان است. بنابراین، رادیوگرافی برای کودکان باید با احتیاط بیشتر و تنها در صورت ضرورت انجام شود.
با این حال، باید تاکید کرد که دستگاه های مدرن رادیوگرافی با استفاده از تکنیک های کاهنده پرتو دوز بسیار کمی از اشعه را استفاده می کنند. اقدامات محافظتی مانند استفاده از پیش بند سربی و محافظ تیروئید نیز به منظور کاهش تابش به اندام های حساس کودک انجام می شود. در نهایت، با رعایت استانداردهای ایمنی و بهره گیری از فناوری های نوین، نگرانی ها در خصوص مضرات اشعه رادیوگرافی دندان تا حد زیادی کاهش یافته و ایمنی کودک تضمین می شود.
رادیوگرافی 3 رادیوگرافی کودکان
خطرات اشعه رادیوگرافی دندان در زنان باردار
اشعه رادیوگرافی دندان در زنان باردار با احتیاط بیشتری باید استفاده شود. در زنان باردار، پرتوگیری بی مورد می تواند بر رشد جنین تأثیر بگذارد. دندانپزشکان متخصص تنها در صورت ضرورت، رادیوگرافی دندان را در دوران بارداری تجویز می کنند. برای زنان باردار، اصل ALARA (کاهش دوز تا حد معقول ممکن) با شدت بیشتری اعمال میشود و بهتر است تصویربرداری های غیرضروری به ویژه در سه ماهه اول بارداری که ارگان های جنین در حال شکل گیری هستند، به تعویق افتد. در موارد ضروری، استفاده از پیشبند سربی دو لایه که ناحیه شکم و جنین را محافظت می کند و محافظ تیروئید الزامی است و خطرات تا حد زیادی کاهش می یابد.
جمع بندی
رادیوگرافی دندان یکی از ابزارهای مهم تشخیص در دندانپزشکی است که امکان شناسایی دقیق مشکلات دهان و دندان را فراهم می کند. با اینکه این روش از اشعه ایکس استفاده می کند، دوز تابشی آن بسیار پایین و ایمن است. استفاده از تجهیزات دیجیتال، رعایت اصول ایمنی مانند استفاده از پیش بند سربی و پرهیز از تصویربرداری های غیرضروری، می تواند خطرات احتمالی از اشعه رادیوگرافی دندان را به حداقل برساند. در کودکان و زنان باردار، رادیوگرافی تنها در صورت ضرورت و با رعایت پروتکل های محافظتی انجام می شود. به طور کلی، اگر این تصویربرداری به درستی و با تجهیزات مناسب انجام شود، فواید آن بسیار بیشتر از خطرات احتمالی آن خواهد بود.
| عنوان مقاله | اشعه رادیوگرافی دندان+ 6 روش کم کردن خطرات آن |
|---|---|
| نام نویسنده | صبا بشارتی |
| تاریخ | 29/2/1404 |
سوالات متداول
- آیا اشعه رادیوگرافی دندان ضرر دارد؟
اشعه رادیوگرافی دندان ایمن است و نگرانی ندارد. با تجهیزات مدرن امروزی که از دوز بسیار پایین اشعه استفاده می کنند و با وجود محافظ های سربی، میزان پرتوگیری به حداقل ممکن رسیده است.
- میزان اشعه ای که در رادیوگرافی دندانپزشکی به کار می رود چقدر است؟
مقدار اشعه رادیوگرافی دندان بسیار اندک است و تقریباً برابر با پرتوهایی است که فرد طی چند روز از منابع طبیعی محیط مانند نور خورشید دریافت می کند.
- آیا انجام رادیوگرافی دندان برای زنان باردار ممنوع است؟
در دوران بارداری، انجام رادیوگرافی دندان تنها در صورت ضرورت و با رعایت کامل اصول ایمنی توصیه می شود. سه ماهه اول حساس ترین زمان است و بهتر است رادیوگرافی به سه ماهه سوم موکول شود.
