دستگاه اپکس فایندر

یکی از مهمترین عوامل در درمان ریشه دندان، تعیین طول کانال ریشه میباشد. در حال حاضر جهت تعیین طول کانال ریشه، رادیوگرافی و اپکس فایندر (Apex locator) یکی از تجهیزات دندانپزشکی مهم  استفاده میشود. امروزه دستگاه هایی الکترونیکی اپکس فایندر بیشتر برای تعیین طول کانال در دندان های دائمی استفاده میشود.

اپکس فایندر (Apex locator) یک دستگاه الکترونیکی میباشد که در اندودانتیکس(اندو، جز تجهیزات دندانپزشکی میباشد) استفاده میشود. موقعیت اپیکال فورامن و طول فضای root canal را مشخص میکند.

هدف نهایی در درمان اندودانتیکس، فاقد ساختن کانال ریشه از عوامل ایجاد کننده بیماری میباشد. این عوامل حاوی بقایای مواد آلی، باکتری ها و سموم آنها، پروتئین های تغییر شکل یافته میباشد.

برای حذف منشأ این عوامل موجود در کانال ریشه، انجام صحیح مراحل درمانی اندودانتیکس ضروری میباشد. این مراحل حاوی پاک سازی و شکل دادن کامل ریشه و مهرموم کردن. کامل آن با یک پر کردن غیر قابل نفوذ و سه بعدی که بدونن هیچگونه نشتی میباشد.

برای آماده سازی مناسب و مؤثر کانال ریشه باید محل ختم درمان های اندودانتیکس را مشخص کرد. مناسب ترین محل برای پر کردن کانال ریشه با توجه به آناتومی ناحیه پری آپیکال، تنگ ترین نقطه کانال ریشه یا تنگه آپیکال است. از آنجایی که نمیشود با چشم انتهای ریشه دندان را مشاهده کرد. پس برای ارزیابی طول کانال ریشه نیاز به اندازه گیری دقیق دارید. روش های مختلفی ارائه شده که عبارت اند از:

• رادیوگرافی: بخصوص رادیوگرافی پری آپیکال به روش موازی که تصویر واقعی تری به ما میدهد.
• دستگاه الکترونیکی که در چهار نسل، شامل نسلهای اول- دوم- سوم و چهارم عرضه گردید. که پیشرفتهایی در نسل های سوم و چهارم نسبت به نسل های اول و دوم، ایجاد شد.
• روش استفاده از حس لامسه
• پاسخ بیمار

روش کار اپکس فایندر (Apex locator)

 اپکس فایندر ریشه دندان، مقاومت خاصی نسبت به جریان الکتریکی دارد و این مقاومت الکتریکی از طریق یک جفت الکترود که یکی بر روی لب بیمار و دیگری یک گیره مخصوص به فایل اندو متصل میشود، مشخص میگردد. اصل کار این دستگاه بر پایه مقاومت الکتریکی میباشد.

براستی زمانی که نوک فایل اندو با بافت یا اپکس برخورد میکند، مدار کامل میشود یعنی ارتباط پالس الکتریکی از الکترود اول به دوم بدون مقاومت انتقال می یابد. با کاهش مقاومت، جریان به صورت ناگهانی در مدار اپکس فایندر جاری میشود و موجب میشود پاسخ دستگاه به این صفر شدن مقاومت الکتریکی شود. این اتفاق با یک آلارم صوتی، چراغ چشمک زن یا به طور دیجیتالی در صفحه LED نمایش داده شود.

 برای اندازه گیری دقیق طول کانال، اول فایل متصل به گیره دستگاه را تا حدی داخل کانال پیش میبریم. که دستگاه عدد صفر را نشان میدهد. عدد صفر یعنی مقاومت الکتریکی با برخورد به اپکس صفر شده. حالا فایل را کمی خارج میکنیم تا عدد  ۰/۵ mm فایل تا اپکس را مشخص کند. معمولا این نقطه طورل کارکرد مناسب را مشخص میکند.

مقایسه اپکس فایندر (Apex locator) و رادیوگرافی

امکان دارد اپکس فایندر دقت بالاتری از رادیوگرافی داشته باشد. ولی به هیچ وجه به طور کامل جایگزین رادیوگرافی نیستند. تعیین طول یکی از کاربردهای رادیوگرافی زمان کار است. اپکس فایندر و رادیوگرافی مکمل هم هستند. با توجه به خطاهای هر دو ابزار در تعیین طول، بهتر است این دو مکمل با هم استفاده شوند.

اطلاعات به دست آمده از رادیوگرافی محدوده وسیعی دارند و صرفا برای تعیین طول کارکرد محدود نمیشود. چون رادیوگرافی علاوه بر کمک به تعیین طول کارکرد. اطلاعاتی در مورد آناتومی دندان و مشکلات موجود در کانال را اعلام میکند که اپکس فایندر ازانجام دادن آن عاجز است.

نکات مهم در مورد اپکس فایندر (Apex locator)

ادعا میشود که اپکس فایندر های نسلهای سه و سه به بعد در حضور بزاق دهان، هیپوکلریت و مایعات دقت خود را حفظ میکنند. ولی توجه کنید که تمام ادعاها مربوط به داخل کانال است. تاج دندان تا جایی که ممکن است باید خشک و عاری از حضور مایعات باشد. اما وجود رطوبت در داخل کانال اشکالی ندارد.

رعایت اصول اندو به افزایش دقت اپکس فایندر کمک میکند مانند:

رفع همه پوسیدگی ها، رفع ترمیم قبلی، پیش آماده سازی (preflaring)  قبل از تعیین طول.

استفاده از اپکس فایندر ایزولاسیون میباشد. بدون ایزولاسیون همه نتایج به دست آمده از این دستگاه شاید با خطا همراه باشد.

شارژ دستگاه را در حالت پر استفاده کنید. دستگاه با شارژ کم امکان دارد باعث خطا شود. اگر دستگاهتان باطری خور است. از باطری های با کیفیت استفاده کنید.

اپکس فایندرهای نسل جدید تداخلی با پیس میکرهای قلبی ندارند. پس به طور عملی هیچ منع استفاده ای برای اپکس فایندر وجود ندارد. ولی شرط احتیاط آن این است تا هنگامی که از فقدان تداخل  با پیس میکرها مطمئن نشدید. در افراد استفاده کننده از این وسایل، از اپکس فایندر استفاده نکنید.

الکترودها و گیره های اپکس فایندر قابل اتوکلاو هستند بنابراین برای هر بیمار از الکترودهای استیل شده استفاده کنید.

زمان کار با اپکس فایندر وجود مایع و یا خون در پلپ چمبر میتواند باعث خطای دستگاه شود.

اپکس فایندر در خانم های باردار و کودکان که به عکس رادیوگرافی حساس میباشند کاربرد چشمگیری دارد.

زمان اتصال گیره اپکس فایندر به فایل اندو دقت کنید این گیره باید با سمت فلزی درگیر شود.

گیره لبی اگر در سمت مخالف محل درمان استفاده شود بهتری و مطمئن تر میباشد. چون در سمت درمان گیره فضای زیادی را اشغال میکند و راه دست دندانپزشک را سد میکند و امکان اتصالی و ایجاد خطا وجود دارد.